Το στομάχι είναι ένα όργανο που βρίσκεται στο άνω μέρος της κοιλιάς, δέχεται τις τροφές από τον οισοφάγο, τις αποθηκεύει, αρχίζει τις λειτουργίες της πέψης και της απορρόφησης τους και τις προωθεί στο λεπτό έντερο.  Για να γίνουν όλες αυτές οι λειτουργίες ο στόμαχος παράγει υδροχλωρικό οξύ, πεψίνη και διάφορα άλλα ένζυμα και ορμόνες.  Προκειμένου να αναμείξει και να προωθήσει τις τροφές έχει μια ιδιόμορφη κινητικότητα, όπως επίσης έχει πλούσια αγγείωση και ιδιαίτερη νεύρωση.

Συμπτώματα των παθήσεων του στομάχου

Τα όργανα του ανώτερου πεπτικού, ο οισοφάγος, το στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο, και κάποιες φορές τα χοληφόρα και το πάγκρεας προκαλούν ενοχλήματα στο επιγάστριο, στην περιοχή δηλαδή της άνω κοιλίας που βρίσκεται κάτω από το στέρνο. Χαρακτηριστικά συμπτώματα των γαστρικών παθήσεων εκτός από τον πόνο είναι ο εμετός, οι καούρες (κάψιμο πίσω από το στέρνο), οι ερυγές (ρεψίματα), η αιματέμεση (απώλεια αίματος σε μορφή εμετού) και οι μέλαινες κενώσεις (κόπρανα με μαύρο χρώμα). Οι Γαστρικές παθήσεις μπορεί πολλές φορές να προκαλούν ακαθόριστα δυσπεπτικά ενοχλήματα ή να μην προκαλούν καθόλου συμπτώματα ακόμη και επί υπάρξεως πολύ σοβαρών παθήσεων.

 

Παθήσεις του στομάχου που χρειάζονται χειρουργική θεραπεία

•    Γαστρικές παθήσεις που συχνά χρειάζονται χειρουργική θεραπεία είναι η διαφραγματοκήλη και η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Οι παθήσεις αυτές αντιμετωπίζονται με αντιπαλινδρομική επέμβαση, θολοπλαστική Nissen (ανοικτή ή λαπαροσκοπική), η οποία περιγράφεται εκτενώς στις “καλοήθεις παθήσεις του οισοφάγου” και στις “λαπαροσκοπικές επεμβάσεις”.
•    Η νόσος του έλκους πριν μερικές δεκαετίες αντιμετωπιζόταν σε μεγάλο βαθμό χειρουργικά. Σήμερα λόγω της ανάπτυξης ισχυρών εντιελκωτικών φαρμάκων, κυρίως αναστολέων της αντλίας πρωτονίων, αντιμετωπίζουμε χειρουργικά μόνο τις επιπλοκές του έλκους: την διάτρηση, την αιμορραγία και την πυλωρική στένωση. Τις καταστάσεις αυτές τις βλέπουμε όλο και πιο σπάνια, και τις δύο πρώτες τις αντιμετωπίζουμε σε επείγουσα βάση. Η διάτρηση συνήθως του δωδεκαδακτυλικού έλκους είναι μια σοβαρή κατάσταση που προκαλεί περιτονίτιδα με οξύ κοιλιακό πόνο. Η αιμορραγία από τα έλκη του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου είναι εξίσου σοβαρή κατάσταση και επικίνδυνη για την ζωή εαν είναι αθρόα. Εκδηλώνεται σαν αιματέμεση (εμετός από αίμα) ή σαν μέλαινα κένωση (μαύρα κόπρανα) και το πρώτο βήμα για την διάγνωση και αντιμετώπιση της είναι η γαστροσκόπηση. Χειρουργικά επεμβαίνουμε όταν ενδοσκοπικά δεν ελέγχεται η αιμορραγία ή όταν υποτροπιάζει. Η αντιμετώπιση γίνεται άμεσα για να συρραφεί και να κλείσει η οπή στον πεπτικό σωλήνα. Η πυλωρική στένωση εκδηλώνεται με εμέτους και οφείλεται στην στένωση που μπορεί να προκαλέσει ένα έλκος στον πυλωρό, με συνέπεια να μην αφήνει τις τροφές να περάσουν στο λεπτό έντερο. Η πυλωρική στένωση είναι πολύ σπάνια στις μέρες μας, αλλά η αντιμετώπιση της εξακολουθεί να είναι αμιγώς χειρουργική. Προσοχή δίνεται πάντα στον έλεγχο του γαστρικού έλκους με λήψη βιοψιών διότι αρκετές φορές μπορεί να κρύβουν ένα καρκίνο, ιδίως τα έλκη που δεν ανταποκρίνονται στα φάρμακα.  
•    Καλοήθεις όγκοι του στομάχου: Οι γαστρικές νεοπλασίες, καλοήθεις όγκοι ή καρκίνος, είναι παθήσεις που πρωτίστως χρειάζονται χειρουργική θεραπεία. Δυστυχώς ένα πολύ μικρό ποσοστό των όγκων του στομάχου είναι καλοήθη νεοπλάσματα, με την πλειοψηφία τους να είναι πολύποδες ή λειομυώματα  Τα συμπτώματα που δίνουν είναι πόνος στο επιγάστριο, και αναιμία ή μέλαινες κενώσεις λόγω μικρής απώλειας αίματος. Η διάγνωση γίνεται με γαστροσκόπηση και λήψη βιοψιών ή εξ’ ολοκλήρου αφαίρεση του όγκου στην περίπτωση που αυτός είναι μικρός πολύποδας. Για τα λειομυώματα και τους πολύποδες ή άλλους όγκους που δεν είναι δυνατόν να αφαιρεθούν ενδοσκοπικά, συνιστάται πάντα η χειρουργική εξαίρεση. Η πιθανότητα κακοήθειας ή η κακοήθης εξαλλαγή ενός πολύποδα είναι σημαντικός παράγοντας που πρέπει πάντα να εξετάζουμε.

Καρκίνος του στομάχου

Ο καρκίνος του στομάχου είναι ένας από τους πιο συχνά εμφανιζόμενους και πλέον θανατηφόρους καρκίνους του πεπτικού μας συστήματος. Παράγοντες που ενοχοποιούνται ότι αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης του, εκτός βέβαια από γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, είναι το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και διάφορα είδη τροφών όπως κρέας, άμυλο και παστά ψάρια. Αντίθετα τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C, φρέσκα φρούτα και γάλα ίσως να συμβάλλουν στην μείωση της συχνότητας του.
Τα κλινικά συμπτώματα του καρκίνου του στομάχου συνήθως απουσιάζουν στα αρχικά του στάδια ή είναι πολύ ήπια και καθόλου ειδικά. Μπορεί να εκδηλωθούν ως πόνος στο άνω μέρος της κοιλιάς, δυσπεπτικά ενοχλήματα, ανορεξία και αδυναμία. Σε προχωρημένα στάδια μπορεί να παρουσιαστεί απώλεια βάρους, αιμορραγία από τον όγκο, απόφραξη με εμέτους ή διάταση της κοιλιάς.
Για την διάγνωση της νόσου απαραίτητη είναι η λήψη βιοψιών με γαστροσκόπηση. Αξονική ή μαγνητική τομογραφία βοηθούν στην σταδιοποίηση της και στον καθορισμό της θεραπείας της.
Η θεραπεία του καρκίνου του στομάχου είναι κατ’ εξοχήν χειρουργική. Ακόμη και σε προχωρημένες περιπτώσεις, όπου η εγχείρηση δεν θα αυξήσει το προσδόκιμο επιβίωσης, η περιορισμένη χειρουργική παρέμβαση επιβάλλεται, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε την επικείμενη απόφραξη ή αιμορραγία από τον όγκο, και να βελτιώσουμε την ποιότητα της ζωής του ασθενούς. Μετά την χειρουργική αντιμετώπιση, και αναλόγως του ιστολογικού τύπου του καρκίνου, της επέκτασης και του σταδίου στο οποίο βρίσκεται, μπορεί να ακολουθήσει χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία.

Γαστρεκτομή

Οι επεμβάσεις για εκτομή και αφαίρεση μέρους ή όλου του στομάχου ονομάζονται ‘γαστρεκτομές’ και πραγματοποιούνται για την αντιμετώπιση τόσο των κακοήθων όσο και κάποιων καλοήθων νόσων του στομάχου. Ολική γαστρεκτομή είναι η αφαίρεση ολόκληρου του στόμαχου, από τον οισοφάγο μέχρι το δωδεκαδάκτυλο, και υφολική ή μερική γαστρεκτομή όταν αφαιρείται κάποιο τμήμα του. Μαζί με το στομάχι αφαιρείται και το μείζον επίπλουν, όπως επίσης και οι λεμφαδένες (λεμφαδενικός καθαρισμός) στους οποίους μπορεί να έχουν ήδη πάει καρκινικά κύτταρα. Η αποκατάσταση της συνέχειας του πεπτικού σωλήνα γίνεται με διάφορες τεχνικές χρησιμοποιώντας τμήμα του λεπτού εντέρου.
Οι γαστρεκτομές γίνονται συνήθως από μέση τομή στην κοιλιά, είναι εξειδικευμένες επεμβάσεις και απαιτούν καλά εκπαιδευμένους χειρουργούς και μακροχρόνια νοσηλεία.